#IndicatorsofDemocracy #ဒီမိုကေရစီအညႊန္းကိန္းမ်ား

မိမိတို႕ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းကို ဒီမိုကေရစီ ရွိ/မရွိ ဘယ္လိုသိနိုင္ပါသလဲလို႕ဆိုရင္ ဒီမိုကေရစီ အညႊန္းကိန္း dimension ၆ခု နဲ႕ ၾကည့္ရပါလိမ့္မယ္။

* Electoral and procedural democracy ကေတာ့ ပံုစံက်ႏိုင္ငံေရးစနစ္တစ္ခုရဲ႕ အေျခခံျပည့္စံုမႈအေျခအေနကို ၾကည့္တာပါ။ ဥပမာ ျပည္သူဟာ အစိုးရကိုေရြးခ်ယ္ႏိုင္သလား။ ဖယ္ထုတ္ႏိုင္သလား။ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆိုခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ သင္းပင္းဖြဲ႕စည္းခြင့္၊ Media လြတ္လပ္ခြင့္ေတြနဲ႕တိုင္းႏိုင္ပါတယ္။ ဒီ dimension မွာ ႏိုင္ငံေရးတည္ျငိမ္မႈ၊ အၾကမ္းဖက္ျခင္းမရွိမႈ၊ တရာဥပေဒစိုးမိုးမႈ၊ အဂတိလိုက္စားျခင္းကိုထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မႈ ေတြနဲ႕ သံုးသပ္ၾကပါတယ္။

* Activism and Civic Participation ကေတာ့ institution ေတြ အသင္းအဖြဲ႕ေတြရဲ႕ သေဘာသဘာဝကို စစ္ေဆးတာမ်ိဳးပါ။ အရပ္ဖက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြ။ လူပ္ရွားတက္ၾကြသူေတြနဲ႕ ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕ပါဝင္ခြင့္ အခြင့္အေရးရွိလာဖို႕ နဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္လုပ္ငန္းစဥ္မွာပါဝင္လာႏိုင္ဖို႕ပါပဲ။ လက္မွတ္ထိုးတဲ႔ petition ေတြရွိႏိုင္သလို ဆႏၵျပခြင့္နဲ႕ သပိတ္ေမွာက္ခြင့္ေတြရွိတာမ်ိဳးပါ။

* Deliberation and Aspiration ဒီ dimension က ဒီမိုကေရစီက်င့္စဥ္နဲ႕ ဒီမိုကေရစီယဥ္ေက်းမႈေတြကို ၾကည့္ရႈ႕ရတာမ်ိဳးပါ။ ဥပမာ သိပၸံဆိုင္ရာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္၊ စြမ္းအင္၊ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာစတဲ႕ အေၾကာင္းအရာေတြနဲ႕ဆိုင္တဲ႕ မူဝါဒအသစ္ေတြမွာ ျပည္သူလူထုရဲ႕ေဆြးေႏြးျငင္းခံုမႈေတြ၊ ႏိုင္ငံသားအခ်င္းခ်င္းတစ္ဦးနဲ႕တစ္ဦး ျပန္လည္ ခ်ိန္ဆစဥ္းစားဆင္ျခင္မႈေတြ ကိုၾကည့္ရတာပါ။ လူေတြက ျပသာနာရပ္ကို ေျဖရွင္းတဲ႔နည္းလမ္းမွာ ဒီမိုကေရစီစံႏႈန္းေတြကို ဘယ္ေလာက္ တန္ဖိုးထာသလဲ ဆိုတာကိုၾကည့္တာပါ။

* Family Democracy ကေတာ့ မိသားစု ဖြဲ႕စည္းပံုမွာ ကိုယ္ေရကိုယ္တာေရြးခ်ယ္မႈ နဲ႕ပတ္သက္ျပီး တရားဝင္ ပတ္ဝန္းက်င္တစ္ခု အျဖစ္ ဘယ္ေလာက္ထိ ခြင့္ျပဳထားလဲ။ အမ်ိဳးသမီးေတြ ကေလးေတြရဲ႕ အခန္းက႑ ႏွင့္မိသားစုအတြင္း အၾကမ္းဖက္မႈေတြ ကို ၾကည့္ရပါလိမ့္မယ္။

* Workplace Democracy ကို စစ္ေဆးဖို႕က အလုပ္သမားအခြင့္အေရး ေလးစားမႈအတိုင္းအဆနဲ႕ အလုပ္ခြင္ဖြဲ႕စည္းပံု၊ အမွန္တကယ္လုပ္ငန္းခြင္အေျခအေနေတြ ၾကားက ကြာဟမႈကို ေလ့လာသံုးသပ္ျခင္းျဖင့္သိႏိုင္ပါတယ္။ လုပ္ငန္းခြင္မွာ ကိုယ္ပိုင္လုပ္ပိုင္ခြင့္နဲ႕ ဖန္တီခြင့္ေတြကို ဘယ္ေလာက္ထိ အားေပးေနလဲဆိုတာ ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။

* Democratic Public Service ကေတာ႕ ဝန္ေဆာင္မႈအေပၚမွာ လူထုပါဝင္ဆံုးျဖတ္ႏိုင္မႈရွိလား။ ဝန္ေဆာင္မႈပံုစံ service designနဲ႕ ဝန္ေဆာင္မႈကို ပို႕ေဆာင္တဲ႕စနစ္ ေတြမွာ service user သံုးစြဲသူေတြရဲ႕ ပါဝင္ေဆြးေႏြးခြင့္ေတြရွိေနျပီးလား ဆိုတဲ႔အခ်က္ေတြကို သံုးသပ္ရတာမ်ိဳးပါ။

Source: Accountable Democracy Lecture, GCL 2015 Canada

ေရးသားသူ
ေဒါက္တာေ၀လြင္လြင္